Ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie oznacza, że tracimy wszystkie środki do życia. Wręcz przeciwnie – polskie prawo przewiduje szereg wyjątków, które mają na celu ochronę podstawowych potrzeb osoby upadłej i jej rodziny. W toku postępowania upadłościowego syndyk ma za zadanie zabezpieczyć majątek dłużnika w celu spłaty wierzycieli, ale nie może pozbawić go środków niezbędnych do życia. W niniejszym artykule omawiamy, jakie wydatki i świadczenia są chronione i nie podlegają zajęciu przez syndyka.
Co nie podlega zajęciu przez syndyka w postępowaniu upadłościowym?
1. Świadczenia alimentacyjne
Chronione w całości
Świadczenia alimentacyjne, zarówno te otrzymywane, jak i wypłacane, są w pełni wyłączone spod egzekucji i zajęcia przez syndyka. Oznacza to, że:
- alimenty, które otrzymujesz na dzieci, nie mogą zostać zajęte ani przejęte przez syndyka;
- obowiązek alimentacyjny (czyli wypłacanie alimentów) nie ulega umorzeniu w wyniku ogłoszenia upadłości – musisz nadal je regulować.
To jedno z kluczowych zabezpieczeń mających na celu ochronę interesu dzieci oraz osób uprawnionych do alimentów.
2. Świadczenia socjalne i zasiłki
Wyłączone spod egzekucji na podstawie przepisów szczególnych
Do świadczeń niepodlegających zajęciu przez syndyka należą m.in.:
- 500+ (świadczenie wychowawcze),
- zasiłki rodzinne,
- świadczenia z pomocy społecznej (np. zasiłek okresowy, celowy),
- zasiłki pielęgnacyjne i dodatki dla opiekunów osób niepełnosprawnych,
- świadczenia wychowawcze z funduszu alimentacyjnego.
Tego typu dochody nie mogą być objęte masą upadłości, ponieważ są przyznawane w celu zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych – zwłaszcza dzieci, osób chorych lub znajdujących się w trudnej sytuacji.
3. Zasiłki chorobowe, rehabilitacyjne i macierzyńskie
Częściowo chronione
Zasiłki wypłacane przez ZUS, takie jak:
- zasiłek chorobowy,
- zasiłek rehabilitacyjny,
- zasiłek macierzyński czy opiekuńczy,
mogą podlegać zajęciu w części – ale tylko do określonych ustawowo limitów. Syndyk nie może zająć całości tych świadczeń. Zgodnie z przepisami, musi zostać pozostawiona kwota odpowiadająca minimum egzystencjalnemu.
4. Środki z wynagrodzenie za pracę
Ograniczone zajęcie
Choć wynagrodzenie za pracę zasadniczo wchodzi do masy upadłości, podlega ono ochronie w części, tak samo jak w przypadku egzekucji komorniczej. Zgodnie z Kodeksem pracy:
- syndyk może zająć maksymalnie 50% wynagrodzenia netto,
- ale musi pozostawić dłużnikowi kwotę nie niższą niż minimalne wynagrodzenie za pracę (obowiązujące w danym roku).
Jeśli osoba upadła otrzymuje płacę minimalną, jej pensja nie podlega zajęciu w ogóle.
5. Renty i emerytury
Częściowo chronione
Renty (w tym renty z tytułu niezdolności do pracy) i emerytury również mogą być zajęte, ale tylko częściowo:
- syndyk może zająć do 25% świadczenia z ZUS (np. renty/emerytury),
- musi pozostawić kwotę wolną od zajęcia – określoną przepisami, np. nie mniej niż 75% najniższej emerytury.
Ochrona ta zapewnia upadłemu możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.
6. Mienie niepodlegające egzekucji
Są też pewne składniki majątku, których syndyk nie może zająć – niezależnie od ich wartości. Przykłady:
- przedmioty codziennego użytku – jak ubrania, sprzęty domowe (lodówka, pralka), jeśli nie mają nadzwyczajnej wartości;
- przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej (np. narzędzia, komputer) – jeśli są potrzebne do wykonywania zawodu;
- produkty spożywcze i opał – na okres niezbędny do przeżycia (do 30 dni);
- przedmioty kultu religijnego oraz osobiste pamiątki rodzinne – o ile nie mają dużej wartości majątkowej.
7. Mieszkanie – czy zawsze można je zachować?
To zależy
Sąd może przyznać upadłemu część kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości (domu lub mieszkania) na pokrycie kosztów najmu innego lokalu mieszkalnego na okres do 24 miesięcy – co pozwala na zabezpieczenie minimum mieszkaniowego.
Postępowanie upadłościowe ma na celu umożliwienie osobie zadłużonej wyjścia z trudnej sytuacji, ale nie kosztem jej przetrwania. Przepisy prawa jasno określają, które świadczenia i wydatki są chronione i nie mogą zostać przejęte przez syndyka. Należą do nich m.in. alimenty, świadczenia socjalne, część wynagrodzenia, zasiłki, emerytury oraz podstawowe środki do życia.
Jeśli rozważasz złożenie wniosku o upadłość konsumencką, warto skonsultować się z kancelarią prawną, która pomoże ustalić, które elementy Twoich dochodów i majątku będą chronione, a które mogą zostać włączone do masy upadłości. Profesjonalne doradztwo pozwala przejść przez proces upadłości w sposób możliwie najmniej dotkliwy i z pełnym poszanowaniem przysługujących Ci praw.