Postępowanie upadłościowe co do zasady wszczynane jest na wniosek. W następstwie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości sąd wydanej postanowienie o ogłoszeniu upadłości.

Postępowanie upadłościowe polega na wspólnym dochodzeniu roszczeń przez wszystkich wierzycieli niewypłacalnego dłużnika. Jest to podstawowa cecha charakterystyczna postępowania upadłościowego różniąca je od postępowania egzekucyjnego, które prowadzone jest na rzecz pojedynczych wierzycieli. W przypadku upadłości firmowej dla skutecznego złożenia wniosku o upadłość koniecznym jest wystąpienie co najmniej dwóch różnych wierzycieli. W przypadku upadłości konsumenckiej wystarczające jest posiadanie nieuregulowanego zobowiązania wobec co najmniej jednego wierzyciela.

Do 2016 r. ustawa – Prawo upadłościowe przewidywała dwa tryby postępowania upadłościowego tj. „upadłość likwidacyjną” oraz „upadłość układową”. Ustawa – Prawo upadłościowe w obowiązującym brzmieniu nie rozróżnia już jednak „upadłości likwidacyjnej” i „upadłości układowej”. W obecnym stanie prawnym upadłość może być prowadzona wyłącznie jako upadłość likwidacyjna. Co prawda obok upadłości likwidacyjnej funkcjonuje instytucja układu (tzw. układu w upadłości,) jednak z uwagi iż do zawarcia układu w postępowaniu upadłościowym dochodzi niezwykle rzadko jest to instytucja występująca w praktyce niezwykle rzadko. Funkcję upadłości układowych w znacznym stopniu przejęły postępowania restrukturyzacyjne wprowadzone ustawą – Prawo restrukturyzacyjne. Ustawa ta przewiduje cztery różne postępowania prowadzące do zawarcia przez dłużnika układu z wierzycielami: postępowanie o zawarcie układu, przyśpieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. Prawo restrukturyzacyjne pozwala na wszczęcie procedury sądowej jeszcze przed utratą zdolności do regulowania bieżących zobowiązań przez dłużnika, a także umożliwia doprowadzenie do zawarcia i zatwierdzenia układu szybciej, niż miało to miejsce w upadłości układowej. Natomiast Prawo upadłościowe pozwala na wszczęcie procedury sądowej już po utracie przez dłużnika zdolności do regulowania bieżących zobowiązań tj. po powstaniu stanu niewypłacalności.